واریس خفیف یکی از مشکلات شایع در اندام تحتانی، به ویژه پاهاست که معمولاً به دلیل ضعف دیواره ی رگ ها، عملکرد نادرست دریچه های وریدی و کاهش جریان مؤثر خون به سمت قلب به وجود می آید.
در این حالت، رگ های سطحی پا متورم، پیچ خورده یا نمایان تر از حالت عادی می شوند و ممکن است با علائمی چون سنگینی پا، خارش، سوزش یا درد خفیف همراه باشند.
این نوع واریس در مراحل اولیه معمولاً خطرناک نیست اما اگر به موقع کنترل و درمان نشود، ممکن است به تدریج پیشرفت کرده و مشکلات شدیدتری ایجاد کند.
خوشبختانه، واریس خفیف با تغییرات ساده در سبک زندگی، فعالیت بدنی منظم، مراقبت از وزن بدن و استفاده از روش های درمانی غیرتهاجمی مانند جوراب های فشاری، قابل کنترل و حتی بهبود است.
در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد واریس خفیف، بهترین روش های درمان خانگی و پزشکی، و راه های پیشگیری از پیشرفت آن می پردازیم.
اگر به دنبال راهی برای حفظ سلامت پاهای خود و کاهش علائم این مشکل هستید، با ما همراه باشید.
علائم شایع واریس چیست؟
با توجه به اطلاعات ارائه شده، علائم شایع واریس را می‌توان به شرح زیر دسته بندی کرد:
علائم ظاهری واریس:
- رگ های متورم و پیچ خورده: این برجستگی‌های آبی یا بنفش رنگ، مشخص‌ترین علامت واریس هستند.
- رگ های عنکبوتی: رگهای ریز و قرمز رنگی که شبیه تار عنکبوت هستند و اغلب همراه با واریس‌های بزرگتر دیده می‌شوند.
- تغییر رنگ پوست: پوست اطراف رگهای واریسی ممکن است تغییر رنگ داده و تیره یا قرمز شود.
- زخم‌های پوستی: در موارد شدید، زخم‌هایی در ناحیه مچ یا ساق پا ایجاد میشود که به سختی بهبود می‌یابند.
علائم جسمی واریس:
- احساس سنگینی در پاها: به خصوص در پایان روز یا پس از ایستادن یا نشستن طولانی مدت.
- درد: درد ممکن است به صورت یک درد مبهم یا تیر کشیدن در پاها احساس شود.
- تورم: تورم پاها، به ویژه در مچ پا و ساق پا.
- گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات ساق پا، به ویژه در شب.
- خارش: خارش پوست در اطراف رگهای واریسی.
- احساس گرما یا سوزش در پاها: این احساس به دلیل تجمع خون در رگ‌ها ایجاد میشود.
واریس، حاصل فشار مداوم بر سیاهرگ‌های سطحی و تخریب دریچه‌های یک‌طرفه آن‌هاست.
این اختلال باعث میشود خون به جای حرکت به سمت قلب، در سیاهرگ‌ها تجمع یابد و در نتیجه رگ‌ها گشاد شده، پیچ‌خورده و متورم شوند.
واریس اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب برای آن انجام نگیرد، می‌تواند عوارض جدی‌تری را به دنبال داشته باشد و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
دلایل ایجاد واریس
-
وراثت و زمینه ژنتیکی
-
ایستادن یا نشستن طولانی مدت
-
چاقی و اضافه‌وزن
-
بارداری
-
بالا رفتن سن
-
کاهش فعالیت بدنی
-
اختلال در عملکرد دریچه‌ه ای سیاهرگی
-
پوشیدن لباس های تنگ
-
بلند کردن اجسام سنگین به طور مکرر
-
هورمون ها و مصرف قرص های ضدبارداری
واریس زمانی ایجاد می شود که دریچه های کوچک در داخل سیاهرگ ها نتوانند به درستی عمل کنند.
این دریچه ها وظیفه دارند تا خون را به سمت قلب هدایت کنند و از بازگشت آن به عقب جلوگیری نمایند.
در صورت ضعف یا نارسایی این دریچه‌ها، خون در سیاهرگ ها جمع می شود و باعث برجستگی، تورم و تغییر رنگ رگ ها می گردد.
این مشکل بیشتر در پاها بروز پیدا می کند، چون پاها پایین ترین بخش بدن هستند و جاذبه زمین، بازگشت خون به قلب را دشوارتر می کند.
عوامل مختلفی در بروز این اختلال نقش دارند.
وراثت یکی از اصلی ترین دلایل است، یعنی اگر یکی از اعضای خانواده سابقه واریس داشته باشد، احتمال ابتلا افزایش می یابد.
مشاغلی که با ایستادن یا نشستن طولانی مدت همراه هستند (مثل معلم ها، فروشنده ها یا کارمندان)، فشار بیشتری به رگ های پا وارد می کنند.
عواملی مانند چاقی، بارداری، افزایش سن و کم تحرکی نیز همگی در ضعیف شدن گردش خون و عملکرد نامناسب سیاهرگ ها نقش دارند.
روش های درمانی واریس پا
در ادامه به بررسی انواع روش های درمانی می پردازیم:
جوراب های واریس (فشاری)
استفاده از جوراب‌های فشاری یکی از موثرترین روش‌های کنترل واریس خفیف است.
این جوراب‌ها فشار مناسبی بر پا وارد می‌کنند که باعث بهبود جریان خون در رگ‌ها و کاهش تورم و درد میشود.
انتخاب درجه فشار جوراب و طول آن باید با مشاوره پزشک انجام شود تا به نتایج بهتری دست یابید.
فعالیت بدنی منظم
ورزش یکی از راهکارهای کلیدی برای پیشگیری و کنترل واریس است.
انجام تمریناتی مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا، گردش خون در پاها را بهبود می‌بخشد و از فشار زیاد بر رگ‌ها جلوگیری می‌کند.
این ورزش‌ها همچنین به تقویت عضلات پا کمک می‌کنند و احتمال بروز واریس را کاهش می‌دهند.
مدیریت وزن و تغذیه سالم
افزایش وزن می‌تواند فشار زیادی بر پاها وارد کند و علائم واریس را تشدید کند.
داشتن وزن متعادل و رژیم غذایی سالم سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و فیبر، به کاهش فشار بر رگ‌ها کمک می‌کند.
کاهش وزن نه تنها به کنترل واریس کمک می‌کند، بلکه به سلامت کلی بدن نیز مفید است.
جلوگیری از ایستادن و نشستن طولانی مدت
ایستادن یا نشستن طولانی باعث تجمع خون در پاها و افزایش علائم واریس میشود.
بهتر است هر نیم ساعت یک بار تغییر وضعیت دهید یا به پاها استراحت دهید.
در صورتی که نیاز به نشستن طولانی دارید، می‌توانید پاها را به تناوب بالا و پایین بیاورید یا حرکت‌های کوچک انجام دهید.
بالا نگه داشتن پاها
بالا بردن پاها به سطحی بالاتر از قلب، به بهبود جریان خون و کاهش فشار روی رگ‌ها کمک می‌کند.
این روش ساده می‌تواند به کنترل علائم واریس خفیف کمک کند، به ویژه اگر به صورت منظم و روزانه انجام شود.
استفاده از کرم ها و ژل های موضعی
برخی کرم‌ها و ژل‌های ضد واریس می‌توانند به کاهش درد و تورم موقت کمک کنند، اما باید توجه داشت که تأثیر این محصولات معمولاً موقت است.
اگرچه این محصولات به طور کامل واریس را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند در کنار سایر روش‌ها برای کاهش علائم مفید باشند.
اسکلروتراپی واریس
درمان استاندارد برای رگ های واریسی، رویکردی به نام اسکلروتراپی می باشد که در آن متخصص پوست یک ماده ی اسکلروز کننده برای فروپاشی رگ های معیوب تزریق می کند.
ماده اسکلروز کننده، نام علمی مایع یا محلول فومی است که معمولاً از نمک غلیظ سخته شده و مستقیماً از طریق یک سوزن ریز به رگ های معیوب تزریق می شود.
زمانی که محلول اسکلروز کننده تزریق می شود، پوشش رگ خونی را تحریک می کند و منجر به تخریب سلولهای اندوتلیال در رگ می شود.
سلول های اندوتلیال، سلول هایی در پوشش داخلی رگ هستند.
سپس این شرایط منجر به التهاب و زخم شدن پوشش رگ خونی می شود.
در نتیجه این رگ، کوچک شده و از هم فرو می پاشد.
در نهایت دیواره های رگ زخم می شوند و از اینرو باعث می شوند خون از طریق دیگر رگ های سالم مجاور به طرف قلب برگردد.
بدن به آهستگی این رگ های خونی کوچک را با یک زخم داخلی غیرقابل مشاهده جایگزین می کند بدون اینکه به گردش خون آسیبی برساند.
اسکلروتراپی معمولاً با استفاده از یک محلول مایع انجام می شود، گرچه، محلول فومی معمولاً برای رگ های بزرگتر به عنوان مثال رگ های ساق پا که در دورترین فاصله از قلب هستند، مؤثرتر است.
رویکرد اسکلروتراپی استاندارد 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد که به محل و اندازه رگهای واریسی در بدن بستگی دارد.
این درمان به صورت سرپایی انجام میشود و درد آن جزئی است
اغلب اوقات، به بی حسی موضعی ضروری نیست، پزشک به احتمال زیاد فقط از الکل برای استریل کردن پوست استفاده می کند.
بعد از آن، ممکن است رگ ها قبل از کامل رفع شدن، مقداری متورم شوند که یک دوره ی هشت تا دوازده هفته ای طول می‌کشد.
درمان واریس با لیزر
لیزر، یک گزینه درمانی دیگر است اما به طور کلی، اسکلروتراپی نسبت به لیزر باعث جای زخم کمتری می شود.
لیزرها، دستگاه‌های پرهزینه‌تری هستند و بنابراین به هزینه ی رویکرد اضافه میشود و تنها رگ هایی با قطر کوچک با استفاده از لیزر قابل درمان هستند.
تکنولوژی لیزر همواره در حال پیشرفت است و از آنجا که در حال اصلاح شدن است، ممکن است روزی جایگزین اسکلروتراپی شود.
لیزرها، در واقع از انرژی گرمایی برای درمان رگ های واریسی استفاده می‌کنند.
زمانی که لیزر توسط گلبول‌های قرمز جذب می شود، باعث فروپاشی یا کوچک شدن رگ می شود.
در هفته اول یا دوم بعد از درمان، رگ ها تیره تر به نظر می رسند و کم کم شروع به محو شدن می‌کنند.
این مسیر درمانی، از نظر درمان و تعداد جلسه های درمانی برای کامل بستن رگ، به اسکلروتراپی شبیه تر است.
گاهی اوقات لیزر درمانی همراه با اسکلروتراپی انجام می شود تا به دو روش مختلف به رگ های خونی آسیب برساند و از بسته شدن کامل رگ اطمینان حاصل شود.
جراحی اندوسکوپ
در موارد شدید ترومبوز وریدی (لخته شدن) یا التهاب وسیع، جراحی برداشتن رگ های خونی ممکن است ضروری باشد تا از حذف مقصر اصلی و برنگشتن آن اطمینان حاصل شود. خارج کردن رگ معیوب در واقع به بهره وری سایر رگ های خونی کمک می کند.
برداشتن رگهای واریسی با جراحی که به فلبوتومی سرپایی شناخته می شود، یک روش سرپایی است و معمولاً برای بیحسی فقط به یک شات لیدوکائین نیاز است.
بعد از آن بیمار می تواند به خانه برود، گرچه، وقتی تأثیر داروی مسکن از بین می رود، ممکن است مقداری ناراحتی احساس کند.
برداشتن رگ های واریسی با جراحی معمولاً از نظر پزشکی ضروری به نظر می رسد، زیرا این رگ های معیوب در واقع می توانند به تمام سیستم گردش خون آسیب برسانند، بنابراین بیمه معمولاً این درمان را تحت پوشش قرار می‌دهد.
درمان خانگی واریس خفیف
درمان خانگی واریس خفیف معمولاً شامل روش هایی ساده، ایمن و بدون نیاز به دارو یا جراحی است که به بهبود گردش خون و کاهش علائم کمک می کند.
یکی از موثرترین روش ها استفاده از جوراب های واریس است.
این جوراب ها با فشار یکنواخت به پاها، مانع از تجمع خون در رگ ها می شوند و به حرکت بهتر خون به سمت قلب کمک می کنند.
بالا نگه داشتن پاها در زمان استراحت نیز باعث کاهش فشار وارده به رگ ها شده و از ورم و درد جلوگیری می کند.
ورزش منظم به ویژه پیاده روی، شنا یا یوگا نیز در درمان واریس خفیف بسیار مؤثر است.
این فعالیت ها باعث تقویت عضلات ساق پا می شوند که به جریان بهتر خون کمک می کند.
تغییر سبک زندگی مثل کاهش وزن، تغذیه سالم و پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت، نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از بدتر شدن واریس دارند.
استفاده از کمپرس سرد یا گرم، ماساژ ملایم با روغن های گیاهی مثل روغن نارگیل یا فندق و مصرف خوراکی هایی که گردش خون را تقویت می کنند (مانند سیر، زنجبیل، مرکبات و چای سبز) نیز می تواند به کاهش علائم واریس کمک کند.
مراقبت‌های بعد از درمان واریس
بعد از درمان رگ های واریسی، پوشیدن جوراب های فشاری بعد از آن ضروری است.
جوراب های فشاری از قسمت های پایین پا پشتیبانی می‌کنند و آنها را فشرده می‌کنند، از این رو به رگ های معیوب کمک می‌کنند تا خون را به طور مؤثر تری پمپاژ کنند و همچنین درد را تسکین می بخشند.
درمان واریس خفیف نیاز به توجه و مراقبت دارد.
انتخاب روش‌های مناسب برای کنترل این بیماری به پیشگیری از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده کمک می‌کند.
توجه به سلامت پاها، استفاده از جوراب‌های فشاری و انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب، می‌تواند در مدیریت واریس خفیف بسیار مؤثر باشد.
پیشگیری از پیشرفت واریس خفیف
برای پیشگیری از پیشرفت واریس خفیف، رعایت چند روش ساده ولی مؤثر در سبک زندگی روزمره می تواند مانع از بدتر شدن وضعیت رگ ها شود.
فعالیت بدنی منظم
ورزش منظم، به ویژه پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا، باعث تقویت عضلات پا شده و به پمپاژ بهتر خون به سمت قلب کمک می کند.
این فعالیت ها فشار کمتری به رگ ها وارد می کنند و مانع از تجمع خون در قسمت پایینی پاها می شوند.
پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت
اگر شغل یا سبک زندگی شما نیاز به نشستن یا ایستادن طولانی دارد، سعی کنید هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه یک بار حرکت کرده، چند قدم راه بروید یا پاهای خود را کشش دهید.
این کار جریان خون را در پاها حفظ کرده و از فشار بیش از حد روی رگ ها جلوگیری می کند.
بالا نگه داشتن پاها
در طول روز، مخصوصاً هنگام استراحت یا خواب، سعی کنید پاهای خود را کمی بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
این وضعیت به تخلیه راحت تر خون از پاها کمک کرده و از تورم و ایجاد فشار اضافی در رگ ها جلوگیری می کند.
استفاده از جوراب های واریس
این جوراب ها با ایجاد فشار مناسب، از تجمع خون در رگ های پا جلوگیری کرده و به کاهش خستگی، درد و تورم پاها کمک می کنند.
بهتر است آن ها را صبح ها، قبل از اینکه پاها متورم شوند، بپوشید.
کنترل وزن و تغذیه سالم
اضافه‌وزن فشار بیشتری به رگ های پا وارد می کند و خطر واریس را افزایش می دهد.
رژیم غذایی سرشار از فیبر، میوه، سبزیجات و کم نمک به سلامت عروق کمک می کند و مانع از احتباس آب و فشار بیش از حد روی رگ ها می شود.
دکتر اشرفی متخصص قلب در شرق تهران
5 پاسخ
خیلی ممنونم بابت توضیحات کامل و دقیق‌تون درباره واریس خفیف. همه‌چی به زبان ساده نوشته شده بود و واقعاً برام مفید بود. سپاس ازتون.
دقیقاً چه نوع جورابی برای واریس مناسبه؟ چون تو بازار مدل‌های مختلفی هست.
برای واریس خفیف، معمولاً جوراب با فشار کلاس ۱ یا نهایتاً کلاس ۲ مناسبه. البته باید بر اساس اندازه پا و شدت علائم انتخاب بشه، حتماً توی معاینه دقیق‌تر راهنمایی‌تون می‌کنیم.
در مورد ورزش، چه حرکاتی برای واریس خفیف مناسب‌تره؟ مثلاً پیاده‌روی خوبه یا ورزش خاصی رو پیشنهاد می‌دید؟
بله، پیاده‌روی منظم خیلی مفیده. حرکاتی مثل بالا بردن پا، حرکات پدال‌مانند در حالت درازکش، یا ایستادن روی پنجه پا هم کمک می‌کنه. هدف، تقویت گردش خون پاهاست.